اثر هیپوگلیسمیک عصاره آبی ـ الکلی حنظل در موش های صحرایی نر نورموگلیسمیک و دیابتی ناشی از استرپتوزوسین

مقدمه و هدف: استفاده از داروهای شیمیایی در درمان دیابت و عوارض ناخواسته آنها موجب شده تا استفاده از داروهای گیاهی مورد توجه قرار گیرد. حنظل یا هندوانه ابوجهل یکی از این گیاهان است. هدف از این مطالعه تعیین اثر هیپوگلیسمیک عصاره آبی ـ الکلی میوه این گیاه در موش های صحرایی نر نورموگلیسمیک و دیابتی شده با استرپتوزوسین است. مواد و روش ها: این یک مطالعه تجربی است که در آزمایشگاه گروه فیزیولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج در سال 1384 انجام شد. در این پژوهش تعداد 45 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار با وزن 350 ـ 250 گرم مورد آزمایش قرار گرفتند که به طور تصادفی به هفت گروه تقسیم شدند. گروه یک گروه کنترل اول بوده و هیچ دارویی دریافت نمی کردند، گروه دوم گروه کنترل دوم بوده که سرم فیزیولوژی و آب مقطر دریافت می کردند، گروه سوم که فقط استرپتوزوسین دریافت می کردند، گروه چهارم که فقط عصاره آبی ـ الکلی حنظل با غلظت 1000 میلی گرم بر کیلوگرم دریافت می کردند و گروههای پنجم، ششم و هفتم که پس از تزریق استرپتوزسین و القاء دیابت به ترتیب؛ عصاره حنظل در دوزهای 500، 1000 و 1500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن برای مدت یک هفته مورد استفاده قرار می گرفت. استرپتوزوسین به مقدار 45 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت وریدی برای القاء دیابت تزریق می شد. برای تهیه نمونه خون از قلب حیوانات نمونه گیری و قند خون آنها اندازه گیری می گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss و آزمون های آماری تی دانشجویی و آنالیز واریانس برای مقایسه بین گروهها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: میانگین و انحراف معیار قند خون در گروه کنترل 7/15 ± 5/156 میلی گرم در دسی لیتر بود که به عنوان قند خون طبیعی در نظر گرفته می شد. استرپتوزوسین قند خون را در تمام گروهها به طور معنی داری افزایش داده است ( 05/0p<). تجویز عصاره حنظل با دوز 500 میلی گرم بر کیلوگرم قند خون القاء شده را کاهش داده، اما این کاهش معنی دار نبوده است. علاوه بر این تجویز عصاره با دوزهای 1000 و 1500 میلی گرم بر کیلوگرم باعث کاهش معنی دار قند خون شده است که این میزان کاهش به دوز عصاره تجویز شده بستگی دارد. عصاره تأثیر معنی داری بر قند خون طبیعی موش های صحرایی نداشت. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که عصاره گیاه حنظل باعث کاهش قند خون القاء شده با استرپتوزوسین در موش های صحرایی نر می شود که این میزان کاهش با افزایش دوز عصاره بیشتر شده است، ولی بر قند خون طبیعی تأثیری نداشته است.